ساس‌ها از طریق فرآیندی به نام تلقیح ضربه‌ای تکثیر می‌شوند، جایی که ساس نر، پوسته ماده را شکاف داده و اسپرم را به داخل حفره بدن ساس ماده تزریق می‌کند. اسپرم در بدن ماده حرکت کرده و تخمک‌های او را بارور می‌کند. در طول شش تا هشت هفته بعد، ساس ماده تقریباً یک تخم در روز خواهد گذاشت.
مطالعه بیشتر: همه‌چیز درباره‌ی تولیدمثل و تکثیر ساس
در بیشتر موجودات، تفاوت‌های جنس نر و ماده به‌راحتی قابل شناسایی است، اما در مورد ساس‌ها این تفاوت‌ها چندان واضح نیست و تشخیص آنها دشوار است.
مطالعه بیشتر: نحوه‌ی شناسایی ساس نر و ماده و اهمیت این موضوع
ساس‌ها حشرات خونخوار با شش پا هستند که می‌توانند به سرعت از یک مکان به مکان دیگر مخفی شوند. اما برخلاف برخی حشرات بی‌بال مانند کک، ساس‌ها نمی‌توانند پرواز یا جهش کنند. آنها به‌جای پرش یا پرواز، عمدتاً از طریق خزیدن جابجا می‌شوند و از یک میزبان به میزبان دیگر منتقل می‌شوند.
مطالعه بیشتر: ساس‌ها چگونه حرکت می‌کنند و چگونه به منزل ما وارد می‌شوند؟
ساس‌ها معمولاً هر پنج تا ده روز نیاز به تغذیه دارند. این حشرات قادرند تا بیش از یک سال بدون خونخواری زنده بمانند، اما به‌طور معمول هر پنج تا ده روز برای تغذیه به دنبال خون هستند. بهترین راه برای تشخیص ساس، یافتن یک حشره بالغ از این نوع است، زیرا ساس‌ها تنها از خون تغذیه می‌کنند، مشابه پشه‌ها که فقط از خون گرم برای تغذیه استفاده می‌کنند. آنها معمولاً انسان‌ها را به‌عنوان میزبان ترجیح می‌دهند.
مطالعه بیشتر: ساس چند وقت یک‌بار از خون انسان تغذیه می‌کند؟
تفاوت گزش ساس و پشه
جالب است بدانید که علاوه بر واکنش‌های پوستی که انسان‌ها در برابر گزش ساس و پشه از خود نشان می‌دهند، که تا حدی می‌تواند کمک به شناسایی این حشرات در منزل کند، روش‌های دیگری نیز برای تمایز این دو حشره وجود دارد. یکی از این روش‌ها الگوی گزش روی پوست و زمان بهبود محل گزش است.
علائم عمومی نیش ساس و پشه
گزش و نیش پشه روی پوست معمولاً به صورت برجستگی‌های سفید و قرمز متورم ظاهر می‌شود که چند دقیقه پس از گزش بروز کرده و پس از چند روز به رنگ قهوه‌ای مایل به قرمز تغییر می‌کند. در برخی موارد، واکنش شدید پوستی مانند تاول‌های کوچک یا لکه‌های تیره نیز مشاهده می‌شود. در موارد نادر، گزش پشه ممکن است به شکل کبودی بروز کند.
پشه‌ها (به‌ویژه پشه‌های Anopheles که عامل انتقال بیماری مالاریا هستند) در نزدیکی خون انسان‌ها و سایر حیوانات در محیط‌های مرطوب و استخرهای آب بدن می‌سازند. پشه‌های Aedes، که حامل ویروس‌های زیکا، دنگی و شیوع چیکونگونیا هستند، نیز معمولاً در روز فعال‌اند. این پشه‌ها به‌طور عمده در نواحی استوایی و نیمه‌استوایی زندگی می‌کنند.
مشخصات گزش و نیش ساس روی پوست
گزش ساس می‌تواند علائم متغیری ایجاد کند و در برخی افراد ممکن است هیچ علائمی مشاهده نشود. در اغلب موارد، محل گزش به رنگ قرمز تیره مایل به قرمز و همراه با التهاب و لکه‌های قرمز است. در برخی افراد، گزش ساس موجب خارش شدید شده و در نهایت ممکن است سوزش نیز ایجاد کند. در مواردی که حساسیت شدید پوستی وجود داشته باشد، محل گزش ممکن است عفونی شود، و در چنین شرایطی باید فرد به پزشک مراجعه کند.
مطالعات نشان می‌دهند که در برخی موارد، افرادی که به گزش ساس حساسیت شدید دارند، ممکن است دچار عفونت‌های ثانویه شوند. این عفونت‌ها می‌توانند در نتیجه‌ی آسیب به پوست یا خراشیدن محل گزش در هنگام خارش به وجود آیند. واکنش‌های آلرژیک به گزش ساس می‌تواند شامل کهیر، تورم موضعی یا حتی آنافیلاکسی (واکنش شدید آلرژیک) باشد، که در این صورت مراجعه به پزشک ضروری است.
حساسیت پوست نسبت به گزش پشه
جالب است بدانید که حساسیت پوست به گزش پشه با افزایش دفعات گزش کاهش می‌یابد. این دلیل است که کودکان معمولاً واکنش‌های شدیدتری نسبت به گزش پشه‌ها نشان می‌دهند، در حالی که در بزرگسالان علائم خفیف‌تری بروز می‌کند. سیستم ایمنی بدن انسان در معرض پشه‌ها ممکن است به مرور زمان مقاومت بیشتری پیدا کند، به‌ویژه اگر فرد قبلاً در معرض گزش‌های متعدد قرار گرفته باشد.
مکانیسم‌هایی که باعث حساسیت بدن به گزش پشه‌ها می‌شود، عمدتاً ناشی از هورمون هیستامین است که در واکنش به پروتئین‌های موجود در بزاق پشه‌ها ترشح می‌شود. هیستامین موجب التهاب و خارش در محل گزش می‌شود.
حساسیت پوست نسبت به گزش ساس
حساسیت پوست به گزش ساس به‌طور کلی متفاوت از پشه‌ها است. معمولاً فردی که توسط ساس گزیده می‌شود، در مراحل اولیه متوجه گزش نمی‌شود. اما با افزایش تعداد دفعات گزش، حساسیت پوستی بیشتری ایجاد می‌شود و فرد به مرور متوجه حضور ساس‌ها در منزل خود می‌شود.
ساس‌ها از بدن خود آنتی‌کوآگولانت‌ها (ماده‌ای که خون را رقیق می‌کند) ترشح می‌کنند تا فرآیند خونخواری برای آنها آسان‌تر شود. این مواد می‌توانند باعث ایجاد التهاب و واکنش‌های آلرژیک در محل گزش شوند.
علائم گزش پشه
گزش پشه‌ها معمولاً دردناک، تحریک‌کننده و همراه با خارش است. این گزش‌ها با ایجاد لکه‌های قرمز یا صورتی همراه با کمی تورم در محل گزش همراه می‌شوند. نکته مهم این است که پشه‌ها در هر ساعت از شبانه‌روز می‌توانند شما را گزش کنند، چه در روز و چه در شب. پشه‌ها به‌ویژه به دمای بدن و دی‌اکسید کربن منتشر شده توسط بدن انسان جذب می‌شوند.
پشه‌های بالغ ماده تنها زمانی به خون انسان نیاز دارند که آماده تولید تخم‌ها باشند. پشه‌های Aedes و Culex علاوه بر خون انسان‌ها، از خون پرندگان و سایر مهره‌داران هم تغذیه می‌کنند.
علائم گزش ساس
گزش ساس‌ها معمولاً بدون درد است و در هنگام گزش فرد متوجه آن نخواهد شد. اما پس از مدتی، محل گزش ممکن است متورم شده و فرد متوجه گزش شود. این واکنش تأخیری به علت ترشح مواد بی‌حسی از سوی ساس است که به او اجازه می‌دهد تا بدون ایجاد درد یا ناراحتی، خون خود را بخورد.
ساس‌ها قادرند از خون انسان یا حیوانات خانگی به مدت 3 تا 10 دقیقه تغذیه کنند و در طول این مدت نیش خود را وارد پوست کرده و بزاق خود را به داخل جریان خون میزبان تزریق می‌کنند.
زمان بهبودی محل گزش پشه و ساس
گزش پشه‌ها خیلی سریعتر از گزش ساس بهبود می‌یابد و از بین می‌رود. در حالی که گزش ساس‌ها ممکن است تا چند روز یا حتی بیشتر باقی بماند. این تفاوت در زمان بهبودی به‌خاطر وجود ترکیبات شیمیایی در بزاق ساس است که مدت زمان بیشتری برای بازسازی پوست و از بین رفتن التهاب نیاز دارند.
تفاوت گزش پشه با گزش ساس
گزش پشه معمولاً در نقاطی از بدن که توسط لباس پوشانده نمی‌شود، مانند پا، صورت، گردن و غیره اتفاق می‌افتد. پشه‌ها هرگز به داخل لباس نمی‌روند. در حالی که گزش ساس به‌طور معمول به صورت خوشه‌ای و چندگانه است، که ممکن است به صورت خطی یا دایره‌ای در مناطقی مانند گردن، صورت، پشت، سینه، بازوها و پاها مشاهده شود.
علاوه بر این، ساس‌ها معمولاً در شب به خونخواری می‌پردازند و در مکان‌هایی مانند شکاف‌ها و درزهای مبلمان، تختخواب یا دیوارها پنهان می‌شوند. این ویژگی‌ها به آنها این امکان را می‌دهد که اغلب از دید انسان‌ها پنهان بمانند.
نشانه‌های تشخیص وجود ساس یا پشه
در بسیاری از موارد، ساس‌ها نمی‌توانند خون خود را به طور کامل هضم کنند و بخشی از خون به صورت لکه‌های کوچک روی ملحفه یا بالش باقی می‌ماند. از طرفی، ساس‌ها معمولاً در شب از خون میزبان تغذیه می‌کنند. پشه‌ها به‌طور عمومی روزانه فعال‌تر هستند، ولی در شب نیز گزش می‌کنند.
میزبانی که ساس و پشه جهت تغذیه از خون انتخاب می‌کند به هم شباهت دارد. از طرفی، وقتی آنها یک میزبان را برای تغذیه انتخاب می‌کنند، به‌عنوان مثال وقتی دو نفر کنار هم خوابیده‌اند و ساس یا پشه شروع به تغذیه از خون یکی از این افراد می‌کند، دیگر به فرد دیگر هجوم نمی‌برد.
تفاوت چرخه زندگی ساس و پشه
پشه‌ها چرخه دگردیسی کاملی دارند که شامل چهار مرحله از رشد است: تخم، لارو، شفیره و حشره بالغ. تنها پشه‌های بالغ ماده قادر به تغذیه از خون میزبان هستند. این چرخه زندگی پیچیده به پشه‌ها اجازه می‌دهد که در محیط‌های مختلف به راحتی تکثیر شوند.
ساس‌ها چرخه دگردیسی ناقصی دارند که شامل سه مرحله از رشد است: تخم، پوره، و حشره بالغ. در این حالت، هم پوره‌های ماده و نر و هم حشرات بالغ (چه ماده و چه نر) قادر به تغذیه از خون میزبان هستند. این ویژگی موجب می‌شود که ساس‌ها از سرعت تکثیر بالایی برخوردار باشند و در صورت عدم کنترل، به سرعت گسترش یابند.
تفاوت پتانسیل انتقال بیماری توسط ساس و پشه
پشه‌ها به‌عنوان عامل انتقال بیماری‌های مختلف شناخته شده‌اند که انسان‌ها و حیوانات را تحت تأثیر قرار می‌دهد. بیماری‌هایی مانند مالاریا، تب دنگی، زیکا و چیکونگونیا همگی توسط پشه‌ها منتقل می‌شوند. از سوی دیگر، ساس‌ها به‌طور کلی به عنوان عامل انتقال بیماری شناخته نشده‌اند. اما ممکن است در شرایط خاص، ساس‌ها نقش غیرمستقیم در انتقال بیماری‌ها ایفا کنند، به‌خصوص اگر محیط آلوده باشد.
نکات مهم در صورت گزش ساس یا پشه
در صورتی که محل گزش ناشی از گزیدگی ساس یا پشه با خارش شدید همراه باشد، باید محل گزش به طور کامل ضدعفونی شود تا از عفونت‌های ثانویه پیشگیری گردد.
در صورت مواجهه با ساس یا پشه، از سمپاشی آریا کمک بگیرید
در صورت مواجهه با ساس یا پشه در منزل، می‌توانید با کارشناسان سمپاشی آریا تماس بگیرید تا اقدامات لازم را برای سمپاشی و ریشه‌کنی این حشرات از منزل شما انجام دهند.
شایع‌ترین گونه از حشره ساس‌ها، ساس تختخوابی (Cimex lectularius) می‌باشد که در سراسر جهان یافت می‌شود. این نوع ساس بسیار با محیط زندگی انسان سازگار است و در بیشتر مناطق با آب و هوای معتدل زندگی می‌کند. گونه‌های دیگری از ساس‌ها وجود دارند که از نظر شکل ظاهری و عادات زندگی شباهت زیادی به ساس تختخوابی دارند، اما شناسایی دقیق آنها نیاز به بزرگ‌نمایی و تمایز جزئی از دیگر گونه‌ها دارد.
مطالعه بیشتر: انواع ساس‌ها - شناسایی - گونه‌های خطرناک